ในยุคปัจจุบัน อาการเจ็บไข้ได้ป่วยของผู้คนมักจะหายไปด้วยการซื้อยามารับประทานเอง โดยเฉพาะในวัยสูงอายุที่ไม่อยากจะไปพบแพทย์ด้วยตนเอง รวมถึงวัยทำงานที่ไม่มีเวลาจะไปพบแพทย์ ซึ่งยารักษาอาการทั่วไปปรึกษาเภสัชกรที่ขายอยู่ในร้านขายยา แต่จะเป็นการรักษาอาการเบื้องต้นเท่านั้น ถ้าจะให้ทราบชัดเจนว่าเจ็บป่วยด้วยสาเหตุใด ก็ควรจะไปพบแพทย์ เนื่องจากยาบางชนิดเป็นยาที่อันตราย ถ้าใช้ไม่ถูกต้องก็อาจจะส่งผลเสียต่อร่างกายได้ ซึ่งยาอันตรายที่ไม่ควรซื้อมารับประทานเองนั้น ก็เห็นจะเป็นยาปฏิชีวนะ ที่จะต้องผ่านการสั่งจากแพทย์ก่อนที่จะให้กับผู้ป่วย
ยาปฏิชีวนะ หรือ ยาต้านแบคทีเรีย เป็นยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย หรือยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ไม่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อไวรัส ไม่มีฤทธิ์ลดการอักเสบ แก้ปวด ลดไข้ ใช้รักษาเฉพาะโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น เช่น ทอนซิลอักเสบเป็นหนอง ตัวอย่างยาปฏิชีวนะ เช่น เพนนิซิลิน อะม็อกซีซิลิน เตตร้าซัยคลิน เลโวฟล็อกซาซิน องค์การเภสัชกรรม เตือนผู้ที่นิยมซื้อยาปฏิชีวนะรับประทานเอง และรับประทานบ่อยเกินความจำเป็น อาจเสี่ยงต่อการดื้อยาสูงและแพ้ยาจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มยาปฏิชีวนะเข้าสู่ร่างกายโดยเปล่าประโยชน์ โรคที่เป็นอยู่ก็ไม่หาย โดยองค์การเภสัชกรรมแนะนำว่า ต้องกินยาอย่างถูกวิธี ต่อเนื่องจนครบ ซื้อยาจากร้านที่มีเภสัชกรประจำร้านดูแล สามารถให้คำแนะนำการใช้ยา และที่สำคัญที่สุดคือการมาพบแพทย์ในสถานพยาบาล เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้องเหมาะสม
ซึ่งหลายๆ คนนั้นเข้าใจผิดว่ายาปฏิชีวนะคือยาแก้อักเสบ แต่ที่จริงแล้วไม่ใช่ เนื่องจากยาปฏิชีวนะจะเป็นยารักษาโรคที่มีสามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ แต่ยาแก้อักเสบ หรือ ยาต้านการอักเสบ (Anti-inflammatory drugs) เป็นยาที่ออกฤทธิ์ลดการอักเสบ ลดไข้ บรรเทาปวด ลดบวมแดง เช่น แอสไพริน ไอบูโพรเฟน ไม่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
ผลเสียจากการใช้ยาปฏิชีวนะเกินจำเป็น
- ชื้อแบคทีเรีย จะปรับตัวให้ทนต่อยาปฏิชีวนะ ส่งผลให้เชื้อดื้อยา
- เกิดการทำลายเชื้อแบคทีเรียอื่น ๆ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย
- เกิดผลข้างเคียง เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย อาเจียน ผื่นคัน หรือลมพิษ เป็นต้น
- อาจทำให้ฤทธิ์ของยาปฏิชีวนะ หรือยาอื่น ๆ ที่รับประทานอยู่เพิ่มขึ้นจนเกิดผลข้างเคียงที่มากขึ้น หรือลดลง จนไม่ได้ผลในการรักษา
ดังนั้นการใช้ยาปฏิชีวนะนั้นจะต้องได้รับการปรึกษาจากแพทย์และเภสัชกรก่อนเสมอ เพราะนอกจากอันตรายจากการใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็นแล้ว ยังมีปัจจัยที่ต้องพิจารณาในการเลือกใช้ยาปฏิชีวนะอีกหลายประการ เช่น การมีโรคประจำตัว ไม่ว่าจะเป็นโรคตับ หรือโรคไต จำเป็นต้องเลี่ยงการใช้ยาบางประเภท หรืออาจต้องปรับขนาดยาให้เหมาะสมตามอายุของผู้ป่วย นอกจากนี้ ผู้ป่วยบางรายอาจมีประวัติแพ้ยาบางชนิด การแจ้งแพทย์และเภสัชกรให้ทราบว่าตนเองแพ้ยาชนิดใด จะปลอดภัยกับตัวผู้ป่วยอย่างสุดสูง